Συχνές Ερωτήσεις

• Όταν το παιδί δεν αντιδρά σε περιβαλλοντικούς ήχους σε ηλικία 6 μηνών ως 1 έτους.
• Όταν σε ηλικία 18-24 μηνών δεν κάνει χρήση λέξεων για να εκφράσει τις επιθυμίες του.
• Όταν σε ηλικία 2-3 ετών δεν δομεί προτάσεις και δεν κατανοεί απλές εντολές και γραμματικούς κανόνες.
• Όταν σε ηλικία 4-5 ετών δεν αρθρώνει σωστά τους ήχους.
• Όταν σε ηλικία 5-6 ετών δεν κάνει σωστή χρήση γραμματικών και συντακτικών κανόνων.
• Όταν η συμπεριφορά στο παιδί του είναι μη συμβατή με την ηλικία του
• Όταν υπάρχουν ιδιαιτερότητες στη συμπεριφορά του και στον τρόπο επικοινωνίας του.

• Διαταραχή λόγου και ομιλίας
• Διαταραχή της ροής της ομιλίας
• Διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή
• Καθυστέρηση λόγου
• Διαταραχές Συμπεριφοράς
• Διαταραχή κινητικού συντονισμού
• Μαθησιακές Δυσκολίες
• Διαταραχή Ελλειματικής προσοχής- Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ)

Εφόσον ο γονιός αντιληφθεί κάποια συμπεριφορά στο παιδί του μη συμβατή με την ηλικία του θα ήταν χρήσιμο να επισκεφτεί κάποιο ειδικό ώστε να αξιολογήσει και να εκτιμήσει αν πράγματι υπάρχει κάποια δυσκολία που χρειάζεται άμεση παρέμβαση.

Οι δεξιότητες έχουν να κάνουν με:

• Τις αισθήσεις και την επεξεργασία τους. Μπορεί, π.χ., όταν το παιδί πιάνει πράγματα στο χέρι του, να του πέφτουν ή να μην τα αναγνωρίζει χωρίς να τα βλέπει. Σε μια τέτοια περίπτωση, είναι πιθανό να μην πιάνει σωστά το μολύβι και, επομένως, να μην κάνει καλά γράμματα. Έχει, δηλαδή, δυσκολία στο απτικό σύστημα, επειδή ο εγκέφαλος δεν ερμηνεύει σωστά τα ερεθίσματα που προέρχονται από την αίσθηση της αφής. Σε αυτό το παιδί ο εργοθεραπευτής θα «δουλέψει» την απτική ενημερότητα του χεριού, δηλαδή -μεταξύ άλλων- θα του σχηματίζει γράμματα και σχήματα στην παλάμη ή θα του βάζει πράγματα στο χέρι και θα του ζητάει να τα αναγνωρίσει χωρίς να τα κοιτάει κλπ.

• Η εργοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της καθημερινότητάς του. Να εντοπίσει τις δυσκολίες του παιδιού, να διερευνήσει τις αιτίες τους και να το βοηθήσει να αποκτήσει τις απαραίτητες δεξιότητες, ώστε να καταφέρνει ό,τι και τα παιδιά της ηλικίας του. Θα αξιολογήσει γιατί το παιδί δεν γράφει ευανάγνωστα και μέσα από ειδικά επιλεγμένες δραστηριότητες θα το βοηθήσει να αποκτήσει ή να προσαρμόσει τις δεξιότητές του.
• Τις προσαρμοστικές αντιδράσεις. Το παιδί που δεν έχει καλή λεπτή κίνηση μπορεί να μην κινεί σωστά τα δάχτυλά του και, ως εκ τούτου, να μην κάνει καλά γράμματα. Σε αυτό το παιδί ο εργοθεραπευτής θα δώσει ασκήσεις, ώστε να βελτιώσει την κίνηση των δαχτύλων. Για παράδειγμα, μπορεί να του ζητήσει να κρατάει κέρματα στην παλάμη του και να τα πιάνει ένα-ένα χρησιμοποιώντας μόνο τον αντίχειρα και το δείκτη, να βιδώνει και να ξεβιδώνει, να περνάει κορδόνια σε χάντρες κλπ.
• Tις ψυχογνωστικές λειτουργίες. Το παιδί μπορεί να μην έχει την ικανότητα να συγκεντρωθεί σε ό,τι κάνει ή να αισθάνεται την ανάγκη να κινείται διαρκώς. O εργοθεραπευτής θα προσπαθήσει να το μάθει να συγκεντρώνεται, να οργανώνει το χρόνο του, να κάνει συχνά διαλείμματα ώστε να μην κουράζεται, να ακούει επιλεγμένη μουσική που αυξάνει τη συγκέντρωσή του ή να ικανοποιήσει την ανάγκη του για συνεχή κίνηση (π.χ. βάζοντάς το να κάθεται σε μία μπάλα ώστε να κινείται συνεχώς), έτσι ώστε να μπορεί να συγκεντρωθεί.

ΠΡOΣOΧΗ: Όλα αυτά δεν γίνονται μόνο από τον εργοθεραπευτή. Είναι απαραίτητη και η συνεργασία των γονιών. Έτσι, μετά τη συνεδρία στο θεραπευτήριο, θα πρέπει και οι γονείς, ακολουθώντας τις οδηγίες του εργοθεραπευτή, να συνεχίζουν την πρακτική εξάσκηση και στο σπίτι.

Με βάση τον Αμερικάνικο Σύλλογο Εργοθεραπευτών, ένα παιδί  χρειάζεται Εργοθεραπεία  όταν παρουσιάζει τρεις ή περισσότερες από τις παρακάτω δυσκολίες:

• Δυσκολεύεται να αυτοεξυπηρετηθεί
• Δεν παίζει με παιχνίδια που αντιστοιχούν στην ηλικία του
• Είναι αδέξιο και πέφτει εύκολα κάτω
• Δυσκολεύεται να υπολογίσει καλά την θέση του σώματός του στο χώρο (χτυπάει εύκολα)
• Σπάει συχνά τα παιχνίδια του
• Δυσκολεύεται και δεν του αρέσει να χοροπηδά και να κάνει κούνια
• Δυσκολεύεται να ζωγραφίσει μέσα σε πλαίσιο, να κάνει πάζλ, να κόψει με ψαλίδι στο νηπιαγωγείο
• Είναι υπερκινητικό-δεν μπορεί να ησυχάσει
• Είναι πολύ παθητικό, αρκετά ήσυχο και αποτραβηγμένο
• Δεν έχει φίλους της ίδιας ηλικίας και προτιμά να παίζει με μικρότερα ή μεγαλύτερα παιδιά
• Δεν του αρέσει το μπάνιο, το κόψιμο των νυχιών ή το κούρεμα των μαλλιών
• Είναι πολύ ευαίσθητο σε οσμές, γεύσεις, θορύβους, ή αγγίγματα
• Δεν μπορεί να συγκεντρωθεί ή συγκεντρώνεται υπερβολικά σε μια δραστηριότητα
• Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί περισσότερο από 5-10 λεπτά
• Δυσκολεύεται να ακολουθήσει προφορικές οδηγίες
• Δυσκολεύεται να αντιγράψει από τον πίνακα
• Αντιστρέφει γράμματα και αριθμούς, δεν αφήνει διάστημα μεταξύ γραμμάτων και λέξεων
• Δυσκολεύεται να διακρίνει ή να αναπαράγει γράμματα
• Ο γραφικός του χαρακτήρας είναι άσχημος
• Κουράζεται εύκολα κατά την σχολική του εργασία
• Έχει μειωμένη αυτοπεποίθηση
• Δεν του αρέσει να το παίρνουν αγκαλιά
• Αποφεύγει την παιδική χαρά

Ένας ειδικός παιδαγωγός εξετάζει τις ικανότητες του παιδιού σε ότι αφορά τις ικανότητες :

• της μνήμης. Για παιδιά που μαθαίνουν το μάθημα και το ξεχνούν μετά από λίγο.
• του προσανατολισμού στο χώρο και το χρόνο. Για παράδειγμα ένα παιδί που δυσκολέυεται στις έννοιες του χώρου(πάνω-κάτω,μπρός-πίσω,δεξί-αριστερό) μπορεί να συγχέει γράμματα ή συμπλέγματα που μοίαζουν(π.χ. στ με τσ), αριθμούς που μοίαζουν ή σύμβολα αριθμητικά (x +).
• της ακουστικής και οπτικής διάκρισης. Ένα παιδί που συγχέει στον προφορικό λόγο το θ με το φ , είναι λογικό να γράφει και να διαβάζει φάλασσα αντι θάλασσα.
• της αντίληψης της διαδοχής και αλληλουχίας. Πιθανές δυσκολίες στον τομέα αυτό οδηγούν τα παιδιά να μεταθέτουν τα γράμματα στα συμπλέγματα των λέξεων . Για παράδειγμα γράφουν πμραβο αντί μπράβο (πμρ αντι μπρ)
• Στο φωνολογικό επίπεδο της γλώσσας.Εδώ αξιολογείται η ικανότητα ενός παιδιού να μπορεί να αναλύσει με τη σωστή σειρά μία λέξη στους φθόγγους που την αποτελούν. Π.χ. β  ρ  ο  χ  η  ( βροχή)και αντίστοιχα να τη συνθέσει. Χωρίς αυτήν την ικανότητα δεν μπορεί να διδαχθεί γραφή και ανάγνωση. 

Εδώ εξετάζεται γενικά η ικανότητα του παιδιού να γράφει    σωστά τις λέξεις. Χωρίς γενικά να υπάρχουν:

• Παραλείψεις γραμμάτων (π.χ. γεργός αντί γεωργος)
• Προσθέσεις γραμμάτων ( π.χ. βαργιά αντί βαριά)
• Αντικαταστάσεις γραμμάτων (π.χ. φολό αντί θολό)
• Τα σημεία στίξης, κεφαλαία , γράμματα. Τονισμός
• Πιθανή δυσκολία στους τομείς αυτούς έχει άμεσες συνέπειες στους τομείς της γραφής, της ανάγνωσης και της αριθμητικής.

• Εκτιμούμε με ακρίβεια το επίπεδο των ικανοτήτων του παιδιού.
• Καθορίζουμε τους στόχους του προγράμματος.
• Δημιουργούμε το κατάλληλο εξατομικευμένο για κάθε παιδί εκπαιδευτικό πρόγραμμα,ανάλογα με το είδος της δυσκολίας του, της προσωπικότητάς του και του τρόπου που μαθαίνει.
• Χρειάζεται να θυμόμαστε πως δε μαθαίνουν όλο τα παιδιά με τν ίδιο τρόπο , διαφορετικά δε θα υπηρχε σχολική αποτυχία.

 Ανάλογα με τις δυσκολίες  κάθε παιδιού, το πρόγραμμα παρέμβασης κινήται στα εξής επίπεδα:

1. Καλλιέργεια ικανοτήτων ( μνήμη , φωνολογικό επιπεδο της γλώσσας ,χώρος, χρόνος)

2. Διδασκαλία γλώσσας( γραφή-ανάγνωση , ορθογραφία , κατανόηση κειμένου,γραπτή έκφραςη)

3. Διδασκαλία αριθμητικής

4. Οργάνωση μελέτης μαθημάτων (εδώ γίνεται παρέμβαση στην ύλη και οργάνωση και μελέτη των μαθημάτων της τάξης.)

5. Ενθάρρυνση παιδιου- γονέων

Το ειδικό μαθησιακό πρόγραμμα χρειάζεται:

• Ειδικό τρόπο διδασκαλίας (χρησιμοποιούνται ειδικοί μέθοδοι διδασκαλίας  διαφορετικοί με τον τρόπο διδασκαλίας του σχολείου.)
• Πλούσιο ασκησιακό υλικό για κάθε διδακτικό κομμάτι. (η ποικιλία των ασκήσεων εξασφαλίζει και την εμπέδωση της γνώσης,αλλα και την ευχάριστη συμμετοχή του,καθώς κεντρίζει το ενδιαφέρον του.)
• Μικρές ενότητες και συνεχείς επαναλήψεις. (Πρώτα εξασφαλίζουμε την κατάκτηση της γνώσης και μετά προχωρούμε στα επόμενα  βήματα.)
• Συμμετοχή όλων των αισθήσεων που βοηθά στην καλύτερη εμπέδωση της γνώσης.(Για παράδειγμα, για να κατακτήσει το παιδι τον φθόγγο φ , δε χρειάζεται μόνο να τον γράψει, αλλά και να τον ζωγραφίσει, να τον πει ,να τον ‘’ψηλαφισει’’…. .)

Το σημαντικότερο όμως όλων είναι η επαφή του παιδαγωγου με το παιδί.

Το παιδί χρειάζεται να αισθανθεί αποδοχή και ασφάλεια, για να μπορέσει να αποδώσει το μέγιστο των δυνατοτήτων του.Ένα παιδί που έχει  βιώσει την αποτυχία στο σχολικό περιβάλλον,χρειάζεται να αισθάνεται χαρούμενο και ευχαριστημένο για καθετί που καταφέρνει.Κύριο μέλημα του παιδαγωγού είναι να νιώσει το παιδί πως δεν κρίνεται, δε βαθμολογείται, δεν είναι ακόμα ένα ‘’μάθημα’’ που δε θα τα καταφέρει.

Ως ένα βαθμό, η ανάγκη κατάκτησης της νίκης είναι απόλυτα φυσιολογική. Υπάρχουν όμως, κάποιες περιπτώσεις, στις οποίες το παιδί που χάνει εκνευρίζεται, αντιδρά βίαια και απότομα, ή στεναχωριέται σε υπερβολικό βαθμό. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην προσωπικότητά του, στην αίσθηση ότι «απειλείται» η εικόνα του απέναντι στους γύρω του λόγω της χαμηλής του αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης ή στην τάση για τελειομανία. Είναι σημαντικό, να διδάσκουμε τα παιδιά για το πόσο αξίζει να προσπαθούμε ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα αλλά και να επιβραβεύουμε την προσπάθεια.

Το σημαντικότερο στην ανατροφή των παιδιών είναι να θέτουμε «λειτουργικά όρια», τα οποία αποτελούν έναν τρόπο καθοδήγησης ένα μέσο για την επιτυχημένη κοινωνική επιβίωση και συναλλαγή. Τα όρια αυτά, θα πρέπει να είναι σταθερά και απόλυτα κατανοητά στο παιδί. Επίσης, για να υπάρχει αποτελεσματικότητα και το παιδί να υπακούει στους κανόνες που τίθενται είναι καίριας σημασίας να λαμβάνεται υπ’ όψιν η συναισθηματική ζωή του παιδιού, η καθημερινότητα του , οι στόχοι και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει σε κάθε αναπτυξιακό στάδιο.

Το τμήμα της ειδικής διαπαιδαγώγησης ασχολείται με μια σειρά συμπεριφορικών δυσκολιών των παιδιών. Εστιάζεται κυρίως στα πλαίσια της οριοθέτησης και της εκμάθησης κοινωνικών κανόνων. Μέσω της δυαδικής συνεργασίας θεραπευτή – παιδιού ή της συμμετοχής σε ομάδες παιδιών, μαθαίνει το παιδί τις υποχρεώσεις του, τα δικαιώματά του, την λειτουργική αντιμετώπιση προβλημάτων που προκύπτουν  στην ομάδα. Αποκτά ανοχή στην ματαίωση, μαθαίνει να επιλύει τις διαφωνίες αποφεύγοντας τις συγκρούσεις, εκπαιδεύεται στους κοινωνικούς κανόνες και στην ακολουθία τους χωρίς εσωτερικές συγκρούσεις ή διαφωνίες με τους άλλους. Επίσης, ο τομέας της ειδικής αγωγής ασχολείται με θέματα γνωστικά που αφορούν την καθημερινότητα, όπως θα μπορούσαμε να τα ονομάσουμε «πραγματολογικά ζητήματα». Μέσα από την ανάγνωση ή την συμβολική παρουσίαση κοινωνικών ιστοριών το παιδί μαθαίνει ζητήματα όπως: χρήση χρημάτων, κανόνες οδικής κυκλοφορίας, πως συμπεριφέρομαι σε χώρους κοινωνικής εστίασης (super market, σινεμά, καφετέρια, παιδότοπος_ , πως ζητάω πληροφορίες,, πως ζητάω βοήθεια, τι χρειάζεται να κάνω αν συμβεί κάτι έκτακτο (π.χ τραυματισμός, φωτιά), πως φροντίζω τον εαυτό μου. Τέλος, το παιδί ακολουθώντας πρόγραμμα ειδικής διαπαιδαγώγησης στην προσχολική ηλικία μπορεί να καλύψει κάποια γνωστικά ελλείμματα όπως αναγνώριση χρωμάτων , αριθμών, γραμμάτων, χωρικούς  και χρονικούς προσδιορισμούς. Το κομμάτι της ειδικής διαπαιδαγώγησης αναλαμβάνουν οι ειδικότητες του ψυχολόγου , του εργοθεραπευτή και του ειδικού παιδαγωγού.